Ik spreek Bram vlak nadat ik zijn boek, nog in de Word versie, las. We bellen even kort, en hij vertelt dat het boek 17 juni van de drukpers rolt. Het Kennisfestival op 20 juni is gelijk de lanceerdatum van het boek: ‘Verslaafd aan geld’, waarin Bram schrijft over het progressieve karakter daarvan. In het boek lees je over de tijd dat geld nog ruilmiddel was tot aan wat er misgaat door onze verslaving eraan in bijvoorbeeld het onderwijs en de zorg, maar ook gewoon in gezinnen. Bram vertelt me dat hij het mateloze, dat hoort bij verslavingen, heel goed kent. ‘Ik ben niet van de drank en de drugs, maar ben wel ongeremd in mijn gedrag. Mens vinden mij altijd wel druk, ja.’

Is verslaving aan geld een gedragsverslaving in jouw ogen?

‘Ja natuurlijk, in dit geval is je gedrag erop gericht om zoveel mogelijk euro’s te verzamelen. De mens is een mateloos diertje hoor. Kijk ook maar eens naar overgewicht. We leggen steeds meer reserves aan. We denken dan dat we spaarzaam moeten zijn. Maar mensen zijn behalve mateloos ook slim en gedoseerd gebruik zou prima kunnen. We hoeven niet steeds nog meer. Niet als het om eten gaat, maar ook niet als het om geld gaat. Nog meer hoeft niet.  Want de prijs wordt maatschappelijk gezien te hoog. Hoeveel bomen wil je omhakken om nog rijker te worden?’

Zie je dat over de hele linie in onze maatschappij?

‘Het heeft ons wel in de greep ja. Je ziet het in de westerse samenleving en de ontwikkelingslanden kopiëren het. Het gedrag van de moneymakers in de wereld, de ‘tech-bedrijven’, maar ook van de Coca-Cola’s. De voedingsgiganten opereren natuurlijk ook wereldwijd, wat ertoe leidt dat ze op dunbevolkte plekken ook het verlangen krijgen naar een Mac Donalds. En het is misschien provocerend gesteld, maar als we kijken naar de ziekmakende gevolgen van geldbejag, zie je dat daar heel veel problemen in de samenleving beginnen. Bij mensen, maar ook bij overheden die geld willen maken. Het gokbeleid van de overheid bijvoorbeeld is heel ziek. Je kunt het vanwege de belastinginkomsten dan wel legaliseren, maar er is nu geen voetbalclub zonder gokbedrijf als sponsor. Dat is toch niet normaal?’

Wat zijn de consequenties daar dan van?

‘Kijk, dan worden mensen ziek en daar hangt ook weer een geldmachine achter… Het wordt hoogtijd om daar eens heel kritisch over na te denken. De oplossing is simpel: verantwoordelijkheid nemen. We hebben het over je ‘footprint’ als het over milieu gaat, maar we hebben onszelf ook een vraag te stellen in hoeverre we de geldbelustheid mogelijk moeten maken. En ik weet ook wel dat je zonder geld niet kunt overleven. Iedereen heeft geld nodig, maar er is een meerderheid die armoede als grootste probleem heeft. Het is heel vreemd dat de kloof steeds groter wordt. En dat is niet de schuld van arm, maar van rijk, die de consequenties voor de armen niet zien.‘

En wat is dan de oplossing?

‘Ik redeneer vrij simpel. Als we er een zooitje van kunnen maken, dan kunnen we het ook opruimen. Bewustzijn wordt altijd voorafgegaan door zelfbewustzijn. Dat begint dus bij het bewustzijn van de bijdrage die je ergens zelf aan levert. Bewustwording wat jij er hier en nu aan kan doen is het allergrootste goed. Als we allemaal wat minder vlees eten bewegen we flink in de goede richting. Wanneer alle mensen iets minder doen werkt dat veel beter dan een paar mensen die met alles stoppen. We zijn geprogrammeerd als sociale dieren, maar gedragen ons behoorlijk asociaal. In gedragspsychologisch jargon zijn we onbewust onbekwaam. Vandaar moeten we naar bewust onbekwaam, om de stap te kunnen maken naar bewust bekwaam. Dat is wat ik met het boekje beoog.’