Raimke’s boek is te beluisteren op Spotify. Maar omdat we onze afspraak 2 dagen vervroegden had ik het nog niet helemaal ‘uit-geluisterd’. Ik had het stuk over de panda nog niet gehoord. Wel al heel veel ongemak gevoeld bij wat de hoofdrolspeler in het boek meemaakt, ze promoveert van docent tot teamleider. Zaken waar je zelf bang voor zou zijn als je in zo’n rol terecht komt. In het gesprek dat we hadden voor dit interview werd me veel duidelijk.

Studenten steviger neerzetten

‘Ik heb veel online lesgegeven’ vertelt Raimke, als ik haar vraag naar de pandabeeldjes in de kast achter haar. Die panda’s zijn de metafoor voor mijn visie op onderwijs’, lacht ze. Je ziet een volwassen panda eten, terwijl de jonge panda aan het spelen is. ‘Ik knaag op een bamboestengel, terwijl jij dingen ontdekt. Op dit moment is het vaak andersom. De student luistert naar wat de docent vertelt. Mijn missie is om studenten steviger neergezet te hebben als ze van school komen. Daarvoor wil ik voor verandering zorgen in het onderwijs. Dat studenten zelf regie nemen en niet zomaar klakkeloos overnemen wat ze horen. Maar eerst eens kijken wie het eigenlijk zegt.’

Persoonlijk leiderschap heb je sowieso nodig

‘Maar daar gaat het sprookjesboek voor studenten over dat ik nu aan het schrijven ben. Mijn vorige boek, dat centraal staat op Het Grootste Kennisfestival over leiderschap, is in romanvorm. En is eigenlijk onderwijs-overstijgend. Het gaat over situaties, maar ook over mensen, die je overal tegenkomt. Heel herkenbaar hoor ik vaak. Het verhaal van de onderwijspanda gaat trouwens meer over hoe je van een positie in het onderwijs, waar je onderschat wordt, naar een plek komt waarvan je denkt: ‘he, ik zit op m’n plek’. Want kijk, niet iedereen heeft misschien leiderschapsambities, zoals Damara in het boek die teamleider wordt. Maar voor de klas zelf moet je ook leiderschap tonen. Ik merk soms bij collega’s dat leiderschap vooral gekoppeld wordt aan het management, maar persoonlijk leiderschap heb je sowieso nodig. Zeker in het mbo en bij het primair onderwijs is ‘leiderschap’ een term waar mensen niet mee bezig zijn. Het verhaal, dat ik vertel voor groepen, gaat over hoe je gebruik kunt maken van onderschat worden. Dat onderschat worden gebeurt op alle niveaus. Door management, door collega’s, maar ook door studenten. Dus iedereen kan er ook wat mee.’

Damara wordt in het boek eigenlijk door iedereen tegengewerkt lijkt het. Raimke vertelt dat het uiteindelijk resulteert in vijf leiderschapslessen. Damara luistert naar het advies van haar directeur, collega’s en naar haar ondernemende vader, die wat ouderwets is. Maar de boodschap gaat veel meer over dicht bij jezelf blijven. De vijf lessen in het kort:

1. Een teamleider kiest er bewust voor om vanuit rust te handelen.
2. Een teamleider mag zich natuurlijk wel kwetsbaar opstellen in bepaalde situaties.
3. Een teamleider stelt zich flexibel op, omdat hij of zij weet dat verandering een vaststaande factor is binnen de organisatie.
4. Een teamleider stimuleert spelen en experimenteren, omdat dit noodzakelijk is voor ontwikkeling en innovatie.
5. Een teamleider beseft zich dat hij of zij verre van perfect is, want perfectie nastreven is een utopie.

Reuzenpanda’s

‘Vanaf mijn vierde levensjaar ben ik onderdeel van het onderwijssysteem. Van kleuter, leerling, student, trainer en de laatste 10 jaar als docent. Wat mij een beetje pijn doet in het systeem, is dat wij studenten leren alleen naar docenten te luisteren. In plaats van op zichzelf te vertrouwen.

Ik heb voor mijn boek ook gekeken naar topsporters. Die hebben elkaar nodig om boven zichzelf uit te stijgen. Dat geldt ook voor Messi en Ronaldo. Iemand die je op de hielen zit, houd je scherp. Ik heb zelf geen ambitie als teamleider of directeursfunctie, dus het boek is niet autobiografisch, maar gebaseerd op dingen die ik gezien heb.

Ik zie de panda als een metafoor voor hoe we naar onderwijs kijken. Naar dingen die ons zijn aangeleerd.  De grap is dat we het altijd over reuzenpanda’s hebben, die zelfs het logo van het Wereld Natuur Fonds vormen. Dieren waarvoor wij mensen alles doen om ze in stand te houden. En terwijl het eigenlijk hulpeloze beesten zijn, hoeven ze dus zelf helemaal niks te doen om voort te blijven bestaan. Zo is er geen ander diersoort.’

Het beklijft beter

Ik was ook echt op zoek naar een metafoor. Het boek is namelijk ontstaan uit de vraag hoe ik een heel serieus onderwerp op een leuke manier aan de man kan brengen. Ik heb te veel saaie managementboeken gelezen waar ik dan halverwege mee stop. Zo zijn ‘Who stole the cheese?’ over hoe mensen omgaan met veranderingen en ‘De wet van Snuf’ van Jos Burgers wel inspiratiebronnen. In de metafoor vertel je al zoveel. Bovendien beklijft het veel beter.

Ik merk het ook tijdens mijn lezingen. Als ik bijvoorbeeld deelnemers vraag een kwetsbaar verhaal te delen. Mensen zijn vaak gewend om een succes-harnas aan te trekken. Kijk alleen maar eens op LinkedIn. Maar als je dat harnas weet los te laten, blijft wat je zegt veel beter en langer hangen, want het maakt echte impact.’

Het boek ‘Hoe word ik een on(der)wijs goede teamleider?’ is hier te beluisteren