Lachend begroeten we elkaar. ‘Mooi dat het weer gelukt is. Ik ben totaal niet tech savvy’, maar we zitten in Teams, dus het gesprek kan beginnen. Ik vertel dat ik haar boek heb gelezen en dat het er zo prachtig uitziet, naast dat ik het super interessant vond. ‘Fijn om te horen’, zegt Christianne. ‘Ik ben niet goed in de marketing. Dat is niks voor mij. Ik kreeg een foto van een lezer met een mooi compliment. Die moet je op LinkedIn zetten zei Stella, m’n uitgever, gelijk. Daar had ik zelf geen moment aan gedacht. Maar ik ben heel blij met het boek. En ik heb vanaf het begin gezegd dat het allemaal moest kloppen. We hebben dus heel veel aandacht aan de vormgeving besteed. Het is inderdaad prachtig geworden. Ik houd ervan om mensen te prikkelen, daar ga ik op Het Kennisfestival ook m’n best voor doen. Ik vind het leuk om mensen na te laten denken over zichzelf. Ze moeten het dan vervolgens wel kunnen integreren in hun eigen leven. Ik geef dus niet alleen een praatje, waarna mensen het zelf maar uit moeten zoeken. Daar houd ik niet van. Je hebt er pas wat aan als het in jouw eigen gebruiksaanwijzing past.

In je boek onderscheid je metaforisch gezien twee breinen. Het emotionele brein en het (on)aandachtige brein. Het woord ‘emotie’ roept bij iedereen andere associaties op, schrijf je. ‘Ja en er zijn ideeën aan gekoppeld. Dat je ze bijvoorbeeld niet zou moeten tonen. Maar dat is vaak geen goed idee. Het is juist goed om emoties serieus te nemen en te kijken wat je er mee kan. Als je ze onderdrukt mis je belangrijke informatie, die je kan helpen in je leven. Mijn doelgroep bestaat vaak uit wetenschappers, die heel rationeel zijn. En ik snap het, want ik heb zelf ook lang in die wereld gewerkt, maar er zit ook een andere kant aan. Als je emoties onderdrukt, omdat ze je subjectief maken, omdat ze je werk te veel beïnvloeden, mis je belangrijke data over jouw welbevinden. Want emoties zijn evolutionair bij ons gebleven, omdat ze belangrijk zijn om te overleven. Ze geven je informatie hoe je navigeert in de wereld. Als je die informatie onderdrukt, kan dat problemen opleveren. In je werk, maar ook thuis met je partner.’

Hoe zit het eigenlijk met het verschil tussen hoe emotioneel mensen zijn? De een is veel emotioneler dan de ander.

‘Er zijn zeker verschillen tussen mensen, bijvoorbeeld qua temperament en aanleg. Anatomisch lijken we wel behoorlijk op elkaar. Maar als het gaat om emotieregulatie zie je toch veel verschillen. Dat heeft te maken met leerervaringen uit de vroegere jeugd. Iedereen heeft in aanleg hetzelfde neurale circuits, maar door eerdere ervaringen wordt het systeem anders ingericht. Of anders gezegd, je ‘flight, fight of freeze-reactie wordt anders ingesteld. Simpel gezegd: Als je ooit succesvol weg bent gerend, sla je dat op in je systeem en doe je dat volgende keer weer. Dat zijn beslissingen die je autonome zenuwstelsel maakt. Hoe jouw lichaam gevaar interpreteert is heel persoonlijk.

Ik las in je boek dat je 4 mogelijke reacties onderscheidt. Naast flight, fight en freeze heb je het ook over please. Die kende ik nog niet.

‘Haha ja, please heb ik er zelf bij bedacht. Dat gebeurt vaak in sociale interactie. Het is geen biologische variant, maar wel degelijk een aangeleerde optie. Als je dat als kind hebt geleerd, is het een effectieve overlevingsstrategie. Maar het kan je als volwassene ook in de weg gaan zitten. Als je anderen makkelijk ‘pleast’, als dit een haast automatische reactie is geworden, is het vaak erg lastig om voor jezelf, je eigen wensen, behoeften en verlangens op te komen. Dat kan vervolgens weer leiden tot allerlei klachten, maar ook tot problemen in relatie tot andere mensen. Vergelijkbare problemen als bij ‘fight, flight, freeze’, vandaar dat ik dit een passende toevoeging vond.

Ik moest lachen om jouw vraag waarom we mensen altijd feliciteren met een promotie en niet zeggen goh, promotie, balen nu moet je nog harder werken.

‘Ja klopt, dat geeft aan dat ons jaagsysteem zo in elkaar zit. Dat wij zelf zo in elkaar zitten, dat we promotie als iets goeds zien. Eigenlijk zeggen we dat groei altijd goed is. Het zou toch mooi zijn als we soms andere criteria hanteren om te bepalen wat het goede leven is. Als ik naar mezelf kijk is mijn gedachte dat het voor mij goed is als ik in harmonie kan leven met de mensen om mij heen. Dat is al een hele kunst tenslotte…’

Even over de oefening ‘hoe ga jij om met lastige emoties waarover ik las. Verdoven, Vermijden, Afleiden of Controle houden. Kan het ook alles zijn en waar herken jij je in?

‘Ja hoor alles kan. Ik ben er zelf heel goed in om controle te houden. En dan kan ik heel dwingend zijn. Vraag maar aan m’n partner. Die is heel makkelijk. Daar bof ik dan weer mee. Wat ik ook doe is afleiding zoeken trouwens. Dan ga ik online schoenen kopen. ‘Ik heb echt dringende behoefte aan een vierde paar rode schoenen!’ denk ik dan. Vermijden doen we allemaal wel eens. Dus daar herken ik mezelf ook in. Dan moet ik mezelf bij de lurven grijpen. Als ik feedback op iemand heb, omdat ik me echt ergens aan erger, vind ik dat toch vaak heel moeilijk om te zeggen. Maar dat hebben heel veel mensen. Als ze met dat vertellen zeg ik ook altijd ‘welkom bij de club’. Dit is menselijk en er is niks mis mee. Juist door het wel te zeggen wordt de relatie vaak ook beter. Maar goed, realiseer je ook dat sommige dingen gewoon zo zijn. Er zijn ons dingen overkomen waar je niet om hebt gevraagd. En het is goed om daar niet te kritisch op te zijn. Je mag ook gewoon mild zijn voor jezelf. Maar tegelijkertijd neemt dat niet je verantwoordelijkheid weg om dingen, die je in de weg zitten, aan te pakken. Want dan zijn ze niet meer zo nuttig. ‘Ik ben nou eenmaal zo’, is dan soms een kinderlijke reactie. Je kunt je zelf accepteren en je geschiedenis accepteren, maar dus ook je verantwoordelijkheid nemen.’ 

Je spreekt in het boek ook over het verwerkingsnetwerk van je hersenen waarmee je informatie verwerkt. Daarvoor moet je bijvoorbeeld ook gewoon eens lekker uit het raam staren. Hoe zie je dat?

‘Ik ben absoluut geen goeroe die bijvoorbeeld zegt dat jij te veel op je telefoon zit. Als jij er 24 uur op zit en je bent gelukkig, prima. Maar vaak gaan mensen klachten ervaren. Daar zit wel verschil in trouwens. Sommige mensen hebben meer verwerkingstijd nodig. Het is ook belangrijk om bij jezelf in te checken en eerlijk te zijn. Ben ik nog bezig met het bereiken van mijn doelen? Stel dat je jezelf voorneemt om meer tijd aan je kinderen te besteden voor een betere relatie, maar je merkt dat je alweer de hele avond op je telefoon zat… dan wil je misschien wel echt iets veranderen.’

Wat is jouw ideale balans tussen inspanning en herstel?

‘Ik heb hier om maar wat te zeggen een hangmat hangen. Dus ik neem bewust de tijd voor dat herstel. Maar die ideale balans is ook een dynamisch proces. Het is een voortdurend zoeken naar de goede balans op dit moment. Het is ook het leven om er soms achter te komen dat je een grens over bent gegaan. Dan pas weet je dat dat die grens er überhaupt was. Je kunt geen Excel-overzicht maken met je inspanning ontspanningsbalans. Zo werkt het niet. Routines daarentegen helpen wel. En natuurlijk zijn gezonde routines beter dan ongezonde. Dat is een open deur. Zoals: beweging is belangrijk. Dat weten we allemaal. Dus dat moet je incorporeren in je dagelijkse routine. Hoe je dat doet, is aan jezelf. Wat je doet, maakt weinig uit, als je maar voldoende beweegt.  Dus doe vooral iets wat je leuk vindt en volhoudt. Balans is dus een lastig woord. Het helpt ook om een beetje flexibel te schakelen. Als iemand iets naars tegen je zegt, heb je soms toch wat meer tijd nodig dan dat alles perfect verloopt.

Het leven is toch eigenlijk ook maar iets bijzonders toch? Vaak doen we eigenlijk maar wat. Dus ik ben voor een gevoel van mildheid naar onszelf. En ook naar anderen, die ook maar van alles overkomt.

Ik denk dat het kan helpen als je denkt ‘jij kan een slechte dag hebben, er kan je iets gebeuren, waar je niks aan kan doen, maar waar je wel mee moet omgaan. Waar je wel mee moet leven. Van issues in relaties tot gezondheidsdingen. Net als weten dat je ooit doodgaat zonder te weten hoe of wanneer.’ Dat vraagt er toch om met een milde blik naar ons mensen en de wereld te kijken?  Dit besef helpt mij enorm bij hoe ik in de wereld sta.’